میوهٔ انگور به نوع دانهدار و بیدانه تقسیم میشود. هر یک از این دو جور در رنگهای مختلف سرخ و سیاه و زرد و تقریباً سبز دیده میشوند. این میوه در مناطقی که حداکثر دمای آن بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد و حداقل آن کمتر از ۱۵ درجه زیر صفر نباشد بهتر رشد میکند.
انگور، میوهٔ نرمپوست و شیره داری است که از درخت انگور به عمل میآید. درخت انگور، مو تلفظ: (Mow) نامیده میشود. مو یکی از قدیمیترین گیاهانی است که انسان کاشتن آن را آموخت. در کتابهای دینی کهن و در بسیاری از اسطورهها و سرودههای ملل نام انگور و موستان بسیار آمدهاست.
انگور در تمام مناطق معتدل جهان میروید. بیش از ۲۰ هزار نوع انگور در سراسر جهان میروید اما همه آنها از انگور وحشی خاور نزدیک و انگور وحشی آمریکای شمالی نتیجه شدهاند. گاهی انگور را کشمش میکنند. انگور خشک کرده را کشمش مینامند. از انگور، آب انگور، ژله، مربا، و شراب میسازند. از پوست و دانه آن هم محصولات مختلف تهیه میشود.
محلی که مو یا درخت انگور بسیار در آن کاشته شود موستان یا تاکستان نامیده میشود. مو را باید هر چند گاه هرس کرد زیرا این کار سبب میشود که میوه بیشتری به بار آورد. در بیشتر تاکستان ها داربستهای میسازند تا مو بتواند از آنها بالا رود. بزرگترین دشمن مو بیماری مخصوص ریشه مو است.
مهمترین کشورهای تولیدکننده انگور در اروپا فرانسه، ایتالیا و آلمان هستند. این کشورها مو را بیشتر برای تهیه شراب پرورش میدهند. بیشتر کشمش و شراب قاره آمریکا از تاکستانهای ایالت کالیفرنیا در ایالات متحده آمریکا فراهم میآید.
کشور ایران دهمین تولیدکننده انگور دنیاست که حدود ۳٫۳ درصد از کل تولید انگور دنیا را به خود اختصاص دادهاست . ملایر شهر جهانی انگور است .انگور ملایر به عنوان پنجاه و سومین میراث مهم کشاورزی جهان به ثبت رسید است.
ایران در سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ پس از کشورهایی مانند چین، ایتالیا، ایالات متحده، اسپانیا، فرانسه، ترکیه، شیلی، آرژانتین و هند، با سطح زیر کشت بیش از ۲۸۰۰ کیلومتر مربع و دارای تولید سالانه بیش از ۲۲۵۰۰۰۰ تن انگور است.
انگورهای ایران رنگ، شکل و طعمهای متفاوتی دارند. در بسیاری از شهرهای ایران انواع انگورها به رنگهای سرخ، سبز، زرد و سیاه میروید و هرکدام مزه و شکلی متفاوت دارند. این میوه بهشتی که به «ملکه میوهها» شهرت دارد سرشار از ویتامین «ث» است و یک آنتی اکسیدان قوی به شمار میرود. بوته انگور با یک قلمه ساده در خاک باغچه هم میتواند رشد کند.
ایرانیها علاوهبر میوه انگور از برگ مو برای تهیه غذای لذیذی به نام دلمه هم استفاده میکنند. همچنین غوره که میوه نارس انگور است برای ترشی و طعم دادن به خورشتهای مختلف مناسب است. انواع کشمش هم از فراوردههای انگور است که استفاده از آن برای غذاها، میان وعده و در کنار چای طرفداران زیادی دارد.
انگور یاقوتی
انگور یاقوتی یکی از میوههای نوبرانه و محبوب تابستانی است. استان سیستان و بلوچستان خاستگاه اصلی انگورهای یاقوتی سرخ و سفید است. یاقوتی از انگورهای بیدانه است و به همین دلیل طرفداران زیادی دارد.
انگور یاقوتی میوه اول فصلی است که تازه و نورس خورده میشود.
انگور بیدانه
انگور سفید بیدانه یکی از معروفترین انواع انگور است که کشمش آن بهعنوان محصول صادراتی به کشورهای دیگر فرستاده میشود. این انگور از بهترین نوع انگور مجلسی هم بهشمار میرود و دانههای آن معمولا گرد و بدون هستهاند که بیشتر در استان فارس میروید و بهترین زمان برداشت آن اواخر شهریور ماه است.
انگور شانی یا شاهانی
انگور شانی یا شاهانی دانه سیاه و تیره است و مصرف تازهخوری دارد. مویز یکی از فراوردههای این نوع انگور است که از نظر علمی و طب سنتی اهمیت زیادی دارد و توصیههای زیادی درباره خوردن آن شده. این انگور در بیشتر شهرهای ایران و با آبوهوای مختلف قابل کشت است. تاکستان یکی از شهرهای استان قزوین است که به دلیل وجود باغهای انگور شهرت زیادی دارد. یکی از بهترین زمانها در شهریور است.
انگور حسینی
انگور حسینی از انگورهای دانهدار است و محل رویش آن بیشتر در استان آذربایجان غربی و شهر ارومیه است. این انگور حبههایی سبزرنگ دارد که کشیده و استوانهای شکلاند. حبههای شیرین و آبدار آن باعث محبوبیتش شدهاند و بیشتر برای تازه خوری استفاده میشود.
نگهداری انگور در سردخانه
طریقه نگهداری انگور با استفاده از نگهدارنده سولفورپد اسکو
تمام عواملی که در کیفیت خوراکی و ظاهری انگورموثرهستند از قبیل عطر،طعم ،رنگ ، رسیدگی و بافت میوه انگور بستگی به زمان برداشت دارند. در اصل انگوری که در مرحله رسیدگی مناسب برداشت شود از بهترین قابلیت خوراکی و ظاهری برخوردار خواهد بود . تغییراتی که پس از رسیدگی کامل در انگور بوجود می آید حتی در شرایط دلخواه منتج به ضایع شدن تدریجی انگور خواهد شد. علاوه بر این عامل عوامل متعدد دیگری نیز در انبار مانی انگور موثر هستند که عبارتنداز:
۱) برداشت انگورهای رسیده
۲) نحوه برداشت و حمل و نقل
۳) بسته بندی
۴) سرد کردن اولیه
۵) دمای مناسب و رطوبت نسبی
۶) ضد عفونی
برداشت انگورهای رسیده :
انگور رسیده به انگوری گفته می شود که ۷۰% رنگ میوه تشکیل شده باشد تا قابلیت مصرف تازه خوری را پیدا کند. علاوه بر رنگ میوه درصد بریکس محصول در زمان رسیدگی از مهمترین عوامل در زمان برداشت انگور می باشد که با چکاندن چند قطره عصاره انگور در روی صفحه رفرکتومتر قابل تشخیص است. در این عصاره علاوه بر قندها ، اسیدها نیز به صورت محلول وجود دارند که درصد آن در مقایسه با قندها بسیار کم است به این دلیل از واحد بریکس که در بر گیرنده مواد جامد قابل حل است استفاده میشود که این نیز تابع رقم و منطقه تولید (اقلیم) بوده و با توجه به سردی و گرمی هوا در طول سال ، کمی قابل تغییر می باشد.
نحوه برداشت و حمل و نقل:
یکی دیگر از عواملی که در برداشت انگور باید مورد توجه قرار گیرد شرایط آب و هوایی در زمان برداشت است. انگور را نباید در روزهای بارانی و یا خیلی گرم برداشت کرد و اگر باران بارید می بایست حداقل ۳ روز صبر کرد تا خوشه ها و بوته ها کاملا خشک شوند . بهتر است برداشت انگور صبح زود به شرط عدم وجود شبنم و یا عصر انجام گیرد برداشت انگور باید با چاقو و یا قیچی تیز و با حداکثر طول دم خوشه انجام گیرد از تماس دست با حبه های انگور باید خودداری کرد چیدن و انتقال آن به جعبه بایستی با گرفتن از انتهای دم خوشه و با ظرافت خاصی انجام گیرد . عدم دقت در موقع چیدن انگور و قرار دادن آن در جعبه باعث وارد شدن صدمات فیزیکی به حبه ها و خوشه ها شده و زمینه را برای فساد قارچی میوه در سردخانه فراهم می سازد . در موقع چیدن و حمل و نقل و بستن درب جعبه ها ی انگور نباید هیچگونه فشاری به خوشه ها و حبه های انگور وارد شود .
نحوه بسته بندی انگور :
سایز بسته بندی های انگور که معمولا در ایران از جنس مواد پلاستیکی می باشد بین ۵ تا ۸ کیلو متغییر می باشد پس از انتخاب نوع بسته و پهن کردن کیسه نایلونی سوراخ دار بنام ( لاینر ) در داخل آنها و قرار دادن یک ورق کاغذ رطوبت گیر بنام ( آبسورب پد ) ،انگوری که به مصرف تازه خوری می رسد بلافاصله پس از برداشت در داخل تاکستان در یک محوطه سر پوشیده بدور از صدمات آفتاب و باران با قرار دادن خوشه ها در داخل بسته به طوریکه کوچکترین فشاری بهم وارد نسازند شروع می شود، لازم است قبل از قرار دادن خوشه ها حبه های زاید و آلوده و نامناسب از نظر کیفی از خوشه ها جدا گردد و خوشه های سالم و یکدست در داخل جعبه ها قرار گیرد مخصوصا در صورتیکه مقصود از بسته بندی نگهداری آن به مدت طولانی و در داخل سردخانه باشد از قرار دادن خوشه های پر و متراکم (حبه های بهم فشرده ناشی از مصرف هورمون جیبرلین) در داخل جعبه باید خودداری نمود جعبه های انگور پس از بسته بندی سریعا باید به سردخانه انتقال داده شوند در غیر اینصورت دچار پلاسیدگی و کاهش وزن و فساد خواهند شد .
سرد کردن اولیه :
متدالترین نوع سردکردن انگور استفاده از هوای فشرده است که میوه ها به طور یکنواخت در معرض هوای سرد با سرعت ۲۱ تا ۲۳ متر در دقیقه قرار گرفته و در مدت ۴۰ تا ۵۰ دقیقه دمای آن به ۲+ درجه سانتیگراد می رسد با این عمل تنفس انگور کاهش یافته و عمر انباری انگورها افزایش می یابد . در سردخانه هایی که امکانات سرد کردن اولیه انگور با هوای فشرده وجود ندارد می توان محصول انگور را در اتاقی با ظرفیت سرد کردن سریع قرار داد و با کاهش دمای اتاق به کمتر از صفر درجه ساتیگراد در مدت ۲۴ ساعت دمای انگورها را سریعا تا حدود ۲ تا ۴ درجه سانتیگراد کاهش داد .
دقت شود اتاقهای سردخانه بایستی قبلا با مواد ضدعفونی کننده و قارچ کشها شسته سپس جعبه های انگور در ان قرار گیرد .
دما و رطوبت نسبی :
دمای نگهداری انگور بین صفر و ۱+ درجه سانتیگراد و مناسبترین رطوبت نسبی بین ۹۰ تا ۹۵ درصد می باشد دمای پایین تر باعث صدمات فیزیولوژیکی در میوه ها شده و افزایش درجه حرارت نیز شدت تنفس را افزایش داده و مدت انبار مانی محصول کاهش می یابد افزایش رطوبت نسبی در سردخانه نیز باعث تسریع در رشد و نمو میکروبها و کاهش آن باعث از دست دادن آب میوه ها می شود .تهویه صحیح و مناسب در سردخانه ضروری می باشد وجود جریانی از هوا که بتواند حرارت حاصل از تنفس میوه ها و غیره را به حرکت در آورد و مانع تجمع ان در یک جهت سردخانه شود کافی است .
مبارزه با بیماریهای قارچی:
برای کنترل و جلوگیری از انتشار و گسترش فساد قارچی انگور در سردخانه در گذشته نه چندان دور از سوزاندن مقدار خاصی از گوگرد خالص و ایجاد گاز دی اکسید گوگرد استفاده می شد و لیکن این روش امروزه بعلت تاثیر گذاری روی طعم میوه انگور و همچنین ترکیب این گاز با گازهای دیگر هوا بویژه هیدروژن باعث تولید اسید و اختلال در سیستم های الکترونیکی سردخانه ها گردیده و نتیجتا امروز تکنیک جدیدتحت عنوان استفاده از سولفور پد جایگزین روش قبلی گردیده است .
سولفور پد مارک اسکوی شیلی در طول سالها به موقعیت رهبری بازارهای داخلی و جهانی بدلیل کیفیت و کارایی تولیدات نگهدارنده انگور دی اکسید سولفور رسیده است .
عنصر فعال سولفور پد سدیم متابی سولفیت است که به محض تماس با رطوبت دی اکسید سولفور تولید و مانع از پروسه فساد بوسیله قارچ (بوتریتس سینریا پرس ) می شود که یکی از مشهورترین بیما ریها پس از برداشت انگور تازه خوری میباشد .
طبق مطالعات و آزمایشات مشاهده ای انجام یافته یک گرم ماده متابی سلفیت سدیم اسکومی تواند یک کیلوگرم انگور را در شرایطی که در بندهای گذشته ذکر شد بمدت ۹۰ روز مصون از بیماریهای قارچی و بصورت سالم و با طراوت نگهدارد و توصیه می شود در جعبه های پایین تر از ۵ کیلوگرم از سولفور پدهای ۵٫۵ و در جعبه های ۵ الی ۷ کیلوگرمی از سولفور پدهای ۷ گرمی و بالاتر از ۷ کیلوگرمی انگور از سولفور پدهای ۱۰ گرمی استفاده شود .
نام گونه |
درجه بندی |
بسته بندی |
تولید شهر |
سایر توضیحات |
انگور یاقوتی
انگور شاهانی انگور بی دانه انگور حسینی |
ممتاز و درجه 1 | کارتن تلسکوپی به وزن 5 و10 کیلوگرمی
سبدپلاستیکی ، به وزن 5 و 10 کیلوگرمی |
استانهای فارس ، قزوین ، آذربایجان غربی، سیستان و بلوچستان | امکان بسته بندی به سفارش خریدار و پالت سایزکردن نیز وجود دارد. |